انسداد مجاری ادرار، بسته شدن یک یا هر دو لولهای (حالب) است که ادرار را از کلیه به مثانه انتقال میدهند. انسداد مجاری ادرار قابل درمان است . با اینحال اگر درمان نشود علائم خفیف آن که شامل درد، تب و عفونت است به سرعت منجر به علائم حاد و شدید مثل از کار افتادن کلیهها و سپسیس میشود و در نهایت به مرگ ختم میشود. انسداد مجاری ادرار نسبتا شایع است. زیرا قابل درمان است و عوارض شدید آن بهندرت روی میدهند.
فهرست مطالب
علل انسداد مجاری ادرار
- ناهنجاری های ساختاری و نقایص مادرزادی مانند دریچه های قسمت پشتی مجرای ادرار ( به نام دریچه های پیشابراه پشتی )
- تشکیل سنگ در کلیه یا مجاری ادراری یا هر نقطه از سیستم ادراری
- پولیپ ها در حالب
- لخته خون در حالب
- تومور ها در مجرای ادرار یا در نزدیکی آن
- اختلالات عضلات یا اعصاب داخل مجرای مثانه
- جمع شدن انتهای تحتانی مجرای ادرار به مثانه (حالبوسل)
- سنگ (میتواند در کلیهها، حالب یا مثانه باشد
- برآمدگی انتهای تحتانی حالب به داخل مثانه (اورتروسل))
- تومور (میتواند در هر جایی در داخل یا خارج از دستگاه ادراری باشد و آن را فشرده کند)
- هایپرپلازی خوشخیم پروستات (BPH) سرطان پروستات ،
- تومور ، آبسه و کیست مثانه ، گردن رحم ، رحم ، پروستات یا سایر اندامهای لگن
- تشکیل بافت فیبروز داخل یا اطراف مجرای ادرار ناشی از جراحی ، پرتودرمانی یا دارو ها ( خصوصا متیسرسید )
علائم و نشانههای انسداد مجاری ادرار
ممکن است که انسداد مجاری ادرار علائم و نشانهای نداشته باشد. علامتهای این بیماری به محلی که انسداد روی داده است، کامل یا جزیی بودن، سرعت پیشرفت و تاثیرات آن بر یکی یا هر دو کلیه بستگی دارد. این علامتها میتواند شامل موارد زیر باشد:ناتوانی در دفع ادرار (احتباس ادرار)
- جریان ضعیف ادرار
- قطع جریان ادرار
- خون در ادرار
- درد در پهلو ( پهلو) یا پشت
- درد یا تورم شکم
- فشار خون بالا (بیماری فشار خون
تشخیص انسداد ادرار
تشخیص زودهنگام مهم است، زیرا اکثر موارد انسداد قابل درمان است و در درمان می تواند منجر به آسیب غیرقابل برگشت کلیه شود.
اکثر پزشکان، انسداد مجاری ادرار را قبل از تولد و از طریق سونوگرافیهای روتین تشخیص میدهند که میتواند جزئیات رشد و نمو جنین، از جمله کلیهها، حالب و مثانه را نشان میدهد. معمولا پس از تولد هم برای ارزیابی دوباره کلیهها سونوگرافی دیگری هم انجام میشود.
اگر پزشک به انسداد مجاری مشکوک باشد، برخی از این آزمایشات و اسکنها را برای تشخیص بیماری انجام میدهند:
آزمایش خون و ادرار: پزشک نمونههای خون و ادرار را برای علایم عفونت و وجود کراتنین بررسی میکند. وجود کراتنین نشان میدهد که کلیهها به درستی کار نمیکنند
اگر انسداد به طور کامل هر دو کلیه را برای بیش از چندین ساعت مسدود کرده باشد، آزمایشها ممکن است سطوح ، کراتنین یا هر دو را نشان دهند.
سونوگرافی: سونوگرافی ناحیه خلف ارگانهای شکمی (سونوگرافی رتروپریتونئال) به پزشک اجازه میدهد که کلیهها و حالبها را ببیند.
سیستویورتروگرافی تخلیهای: برای بررسی جریان غیرعادی ادرار، پزشک لولهی نازکی(سوند) را وارد مجرای ادرار کرده و از این طریق مادهی حاجب را به مثانه تزریق میکند، سپس قبل وحین تخلیهی ادرار، عکسهایی از کلیه، مثانه، حالب و مجرای ادرار میگیرد.
اسکن هستهای کلیوی: پزشک یا تکنسین مادهای که حاوی مقدار کمی مادهی رادیواکتیو است را به بازوی بیمار تزریق میکند. دوربین مخصوصی ماده رادیواکتیو را شناسایی میکند و عکسهایی میگیرد تا پزشک برای بررسی دستگاه ادراری از آنها استفاده کند.
سیستوسکوپی: لولهی کوچکی که دوربین و چراغ به آن الحاق شده، از طریق برش کوچکی در مجرای ادرار قرار میگیرد. سیستم بصری به پزشک اجازه میدهد که درون مجرای ادرار و مثانه را ببیند.
اسکن رادیولوژی کامپیوتری (سیتیاسکن): این اسکن شامل یک سری عکس رادیولوژی است که از ابعاد مختلف گرفته شده است و کامپیوتر بخشهای برشخوردهای از تصاویر کلیه، مثانه و حالب را تولید و پردازش میکند.
تصویربرداری تشدید مغناطیسی(امآرآی): در امآرآی شکم از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از ارگانها استفاده میشود.
در صورت انسداد مجاری ادرار چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم و نشانههایی دارید که شما را نگران کرده، حتما به پزشک مراجعه کنید.
دکتر امین حسن زاده متخصص ارولوژی و متخصص کلیه مجاری ادراری و تناسلی در مشهد می باشند، برای نوبت دهی آنلاین کلیک کنید.
اگر موارد زیر را تجربه میکنید فورا مراقبتهای پزشکی را شروع کنید:
درد همراه با تهوع و استفراغ، درد همراه با تب و لرز، ادرار خونی، مشکل دفع ادرار
روشهای درمان انسداد مجاری ادرار
از بین بردن انسداد موجود در حالب ها اصلی ترین هدف درمان می باشد، برطرف نمودن انسداد مجاری، میتواند از طریق یکی از روشهای جراحی زیر انجام شود
جراحی آندوسکوپی، روشی با تهاجم بسیار کم است. در این روش آندوسکوپ، از مجرای ادرار وارد مثانه و قسمتهای دیگر دستگاه ادرار میشود. جراح برشی در قسمت آسیب دیده یا مسدود شدهی حالب ایجاد میکند تا عریضتر شود. سپس لولهای توخالی (استنت) را در آنجا قرار میدهد که حالب باز بماند. این روش، هم در شرایط تشخیصی و هم درمانی قابل استفاده است
جراحی لاپاراسکوپی از طریق لولهای کوچکی که چراغ و دوربین دارد، انجام میشود که به جراح اجازه میدهد قسمتهای داخلی بیمار را ببیند. جراح یک یا چند برش کوچک در پوست ایجاد میکند تا لوله و وسایل مورد نیاز دیگر در این روش را، در آنها جای دهد.
جراحی لاپاراسکوپی به کمک ربات: جراح به کمک ربات، روش جراحی لاپاراسکوپی را انجام میدهد
تفاوت اصلی بین روشهای مذکور، مدت زمان بهبود بیمار پس از جراحی و تعداد و اندازهی برشهای جراحی است. پزشک یا اورولوژست تعیین میکند که کدام روش برای معالجهی بیمار بهتر و مناسبتر است
قرار دادن استنت
یکی از راه حل های غیر تهاجمی تر، جایگذاری یک استنت در مجاری مسدود شده می باشد. استنت یک نوع لوله ی شبکه مانند است که در داخل لوله های مسدود شده قرار داده می شود و باعث اتساع آنها می شود. جایگذاری استنت در لوله هایی که به دلایل مختلف باریک شده اند، راه حل مناسبی برای پیشگیری از هر گونه انسداد می باشد.
قرار دادن استنت داخل حالب ها تحت بی حسی موضعی بوده (نياز به بیهوشی عمومی نداشته) و توسط آندوسكوپی صورت می گیرد