پیوند کلیه چیست؟
پیوند کلیه یک روش جراحی است که برای درمان نارسایی کلیه انجام می شود. کلیه ها مواد زائد خون را فیلتر کرده و از طریق ادرار از بدن خارج می کنند. آنها همچنین به حفظ تعادل مایعات و الکترولیت بدن شما کمک می کنند. اگر کلیه های شما از کار بیفتند، مواد زائد در بدن شما جمع می شود و می تواند شما را بسیار بیمار کند.
افرادی که کلیه هایشان از کار افتاده است معمولاً تحت درمانی به نام دیالیز قرار می گیرند. این درمان به طور مکانیکی ضایعاتی را که با توقف کار کلیه ها در جریان خون جمع می شوند فیلتر می کند.
برخی از افرادی که کلیه هایشان از کار افتاده است ممکن است واجد شرایط پیوند کلیه باشند. در این روش، یک یا هر دو کلیه با کلیه های اهدایی از یک فرد زنده یا مرده جایگزین می شود.
هم دیالیز و هم پیوند کلیه مزایا و معایبی دارند.
انجام دیالیز زمان بر است و کار فشرده ای دارد. دیالیز اغلب نیاز به سفرهای مکرر به مرکز دیالیز برای دریافت درمان دارد. در مرکز دیالیز، خون شما با استفاده از دستگاه دیالیز پاکسازی می شود.
پیوند کلیه می تواند شما را از وابستگی طولانی مدت به دستگاه دیالیز و برنامه سختی که با آن همراه است رها کند. این به شما امکان می دهد تا زندگی فعال تری داشته باشید. با این حال، پیوند کلیه برای همه مناسب نیست که شامل افراد مبتلا به عفونت های فعال و کسانی است که به شدت اضافه وزن دارند.
در طول پیوند کلیه، جراح کلیه اهدایی را در بدن شما قرار می دهد. حتی اگر شما با دو کلیه به دنیا آمده اید، تنها با یک کلیه فعال می توانید زندگی سالمی داشته باشید. پس از پیوند، باید از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده کنید تا سیستم ایمنی خود را از حمله به اندام جدید حفظ کنید.
فهرست مطالب
علائم مشکلات کلیوی چیست؟
علائمی که ممکن است نشان دهنده مشکل در کلیه شما باشد عبارتند از:
☑️ فشار خون بالا
☑️ خون در ادرار
☑️ تکرر ادرار
☑️ مشکل در شروع ادرار
☑️ ادرار دردناک
☑️ تورم دست ها و پاها به دلیل تجمع مایعات در بدن
یک علامت واحد ممکن است به معنای چیز جدی نباشد. با این حال، هنگامی که این علائم به طور همزمان رخ می دهند، نشان می دهد که کلیه های شما به درستی کار نمی کنند. تست های عملکرد کلیه می تواند به تعیین دلیل کمک کند
چه کسانی ممکن است به پیوند کلیه نیاز داشته باشند؟
اگر کلیه های شما کاملاً از کار افتاده باشند، پیوند کلیه ممکن است یک گزینه درمانی باشد.
برای انجام عمل جراحی بزرگ و تحمل یک رژیم دارویی سختگیرانه و مادام العمر پس از جراحی باید به اندازه کافی سالم باشید تا کاندیدای مناسبی برای پیوند باشید. شما همچنین باید مایل باشید و بتوانید تمام دستورالعمل های پزشک خود را دنبال کنید و داروهای خود را به طور منظم مصرف کنید.
اگر یک بیماری زمینه ای جدی دارید، پیوند کلیه ممکن است خطرناک باشد یا موفقیت آمیز نباشد. این شرایط جدی عبارتند از:
☑️ سرطان یا سابقه اخیر سرطان
☑️ عفونت های جدی مانند سل، عفونت های استخوانی یا هپاتیت
☑️ بیماری قلبی عروقی شدید
☑️ بیماری کبد
پزشک شما همچنین ممکن است توصیه کند که پیوند انجام ندهید اگر:
☑️ بیش از حد الکل می نوشید
☑️ از داروهای غیرمجاز استفاده می کنید
اگر پزشک شما فکر می کند که شما کاندید مناسبی برای پیوند هستید و به این روش علاقه مند هستید، باید در یک مرکز پیوند ارزیابی شوید.
این ارزیابی معمولاً شامل چندین ویزیت برای ارزیابی وضعیت جسمی، روانی و خانوادگی شماست. پزشکان آزمایش خون و ادرار شما را انجام خواهند داد. آنها همچنین یک معاینه فیزیکی کامل برای اطمینان از سلامت کافی برای جراحی به شما خواهند داد.
یک روانشناس و یک مددکار اجتماعی نیز با شما ملاقات خواهند کرد تا مطمئن شوند که قادر به درک و پیروی از یک رژیم درمانی پیچیده هستید. مددکار اجتماعی مطمئن خواهد شد که شما می توانید این روش را بپردازید و پس از مرخص شدن از بیمارستان از حمایت کافی برخوردار هستید.
اگر برای پیوند تأیید شده باشید، یا یکی از اعضای خانواده می‌تواند کلیه اهدا کند یا در لیست انتظار شبکه تأمین و پیوند اعضا (OPTN) قرار می‌گیرید. انتظار معمولی برای یک عضو اهداکننده متوفی بیش از پنج سال است.
چه کسی کلیه را اهدا می کند؟
اهداکنندگان کلیه ممکن است زنده یا مرده باشند.
☑️ اهداکنندگان زنده:
از آنجایی که بدن فقط با یک کلیه سالم می تواند به خوبی عمل کند، یکی از اعضای خانواده با دو کلیه سالم ممکن است یکی از آنها را به شما اهدا کند.
اگر خون و بافت اعضای خانواده شما با خون و بافت شما مطابقت دارد، می توانید یک اهدای برنامه ریزی شده را برنامه ریزی کنید.
دریافت کلیه از یکی از اعضای خانواده گزینه خوبی است. این خطر را کاهش می دهد که بدن شما کلیه را پس می زند و به شما امکان می دهد لیست انتظار چند ساله برای اهدا کننده فوت شده را دور بزنید.
☑️ اهداکنندگان فوت شده:
به اهداکنندگان فوت شده اهداکنندگان جسد نیز گفته می شود. اینها افرادی هستند که معمولاً در نتیجه تصادف به جای بیماری جان خود را از دست داده اند. اهداکننده یا خانواده آنها انتخاب کرده اند که اعضا و بافت های خود را اهدا کنند.
احتمال رد کلیه از اهداکنندگان غیرمرتبط در بدن شما بیشتر است. با این حال، اگر عضوی از خانواده یا دوستی ندارید که مایل یا قادر به اهدای کلیه باشد، یک عضو جسد جایگزین خوبی است.
☑️ فرآیند تطبیق:
در طول ارزیابی خود برای پیوند، آزمایش خون برای تعیین گروه خونی (A، B، AB، یا O) و آنتی ژن لکوسیت انسانی (HLA) خواهید داشت. HLA گروهی از آنتی ژن ها است که روی سطح گلبول های سفید شما قرار دارند. آنتی ژن ها مسئول پاسخ ایمنی بدن شما هستند.
اگر نوع HLA شما با نوع HLA اهداکننده مطابقت داشته باشد، به احتمال زیاد بدن شما کلیه را پس نزند. هر فرد دارای شش آنتی ژن است که از هر والد بیولوژیکی سه آنتی ژن می باشد. هر چه آنتی ژن های بیشتری داشته باشید که با آنتی ژن های اهدا کننده مطابقت داشته باشد، شانس پیوند موفقیت آمیز بیشتر است.
هنگامی که یک اهداکننده بالقوه شناسایی شد، به آزمایش دیگری نیاز دارید تا مطمئن شوید که آنتی بادی های شما به اندام اهداکننده حمله نمی کنند. این کار با مخلوط کردن مقدار کمی از خون شما با خون اهدا کننده انجام می شود.
اگر خون شما در پاسخ به خون اهداکننده آنتی بادی تشکیل دهد، پیوند انجام نمی شود.
اگر خون شما واکنش آنتی بادی نشان ندهد، چیزی به نام “تقاطع منفی” دارید. این بدان معنی است که پیوند می تواند ادامه یابد.
دکتر امین حسن زاده با سالها طبابت در حوزه ارولوژی و درمان پروستات یکی از حاذق ترین پزشکان مشهد برای درمان بیماران در این بخش هستند.
خطرات پیوند کلیه چیست؟
پیوند کلیه یک جراحی بزرگ است. بنابراین، خطرات زیر را به همراه دارد:
☑️ یک واکنش آلرژیک به بیهوشی عمومی
☑️ خون ریزی
☑️ لخته شدن خون
☑️ نشت از حالب
☑️ انسداد حالب
☑️ عفونت
☑️ رد کلیه اهدایی
☑️ نارسایی کلیه اهدایی
☑️ یک حمله قلبی
☑️ سکته مغزی
جدی ترین خطر پیوند این است که بدن شما کلیه را پس بزند. با این حال، به ندرت پیش می‌آید که بدن شما کلیه اهداکننده شما را رد کند.
اگر متوجه درد غیرعادی در محل برش یا تغییر در مقدار ادرار خود شدید، فوراً به تیم پیوند خود اطلاع دهید. اگر بدن شما کلیه جدید را رد کرد، می توانید دیالیز را از سر بگیرید و پس از ارزیابی مجدد به لیست انتظار برای کلیه دیگر بروید.
داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی که باید بعد از جراحی مصرف کنید می توانند منجر به عوارض جانبی ناخوشایندی نیز شوند. اینها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
☑️ افزایش وزن
☑️ نازک شدن استخوان
☑️ افزایش رشد مو
☑️ آکنه
☑️ خطر ابتلا به برخی سرطان های پوست و لنفوم غیر هوچکین بیشتر است
با پزشک خود در مورد خطرات ایجاد این عوارض جانبی صحبت کنید.
در طی عمل پیوند کلیه چه اتفاقی می افتد؟
پیوند کلیه شامل قرار دادن یک کلیه سالم در بدن شما است، جایی که می تواند تمام عملکردهایی را انجام دهد که کلیه نارسا نمی توانست انجام دهد.
کلیه جدید شما در سمت راست یا چپ پایین شکم قرار می گیرد، جایی که از طریق جراحی به رگ های خونی مجاور متصل می شود. قرار دادن کلیه در این موقعیت باعث می شود که به راحتی به رگ های خونی و مثانه شما متصل شود. حالب کلیه جدید به مثانه شما متصل میگردد تا ادرار از بدن شما خارج شود.
چه اتفاقی برای کلیه های قدیمی من می افتد؟
در بیشتر موارد، جراح کلیه های بیمار شما را در داخل بدن شما رها می کند. با این حال، سه حالت وجود دارد که ممکن است نیاز به برداشتن کلیه های قدیمی شما داشته باشد:
☑️ عفونتی که می تواند به کلیه جدید پیوندی شما سرایت کند.
☑️ فشار خون بالا کنترل نشده ناشی از کلیه های قدیمی شما.
☑️ رفلاکس ادراری به کلیه های شما.
بعد از پیوند کلیه چه اتفاقی می افتد؟
اکثر مردم پس از پیوند کلیه حدود سه روز را در بیمارستان می گذرانند. به این ترتیب، تیم پزشکی شما می‌تواند شما را زیر نظر داشته باشد و از بهبودی شما مطمئن شود.
کلیه پیوندی جدید شما ممکن است بلافاصله شروع به کار کند و یا ممکن است به طور موقت به دیالیز نیاز داشته باشید تا زمانی که شروع به کار کند. این اتفاق ممکن است چند روز یا چند هفته طول بکشد.
همچنین باید شروع به مصرف دارو کنید تا سیستم ایمنی بدنتان کلیه پیوندی جدید را پس نزند.
آیا پیوند کلیه بهتر از دیالیز است؟
در حالی که هر دو گزینه مزایا و معایب دارند، پیوند کلیه اغلب درمان ارجح برای بیماری مزمن کلیه است زیرا دیالیز مادام‌العمر می‌تواند هزینه‌بر باشد. پیوند کلیه کیفیت زندگی بهتری را برای اکثر افراد ارائه می دهد و مطالعات نشان می دهد که افرادی که پیوند کلیه موفق انجام می دهند در مقایسه با افرادی که دیالیز می شوند به طور متوسط عمر طولانی تری دارند.
برای مراقبت از خودم در دوران نقاهت چه کارهایی می توانم انجام دهم؟
پیروی دقیق از دستورالعمل های ارائه شده توسط جراح بسیار مهم است. چند دستورالعمل کلی وجود دارد که باید رعایت گردد:
☑️حداقل به مدت شش تا هشت هفته پس از جراحی از بلند کردن اجسام سنگین و کارهای فیزیکی شدید خودداری کنید. مهم است که به مدت دو تا سه ماه، وزنه‌ای سنگین‌تر از 10 کیلوگرم را بلند نکنید، و برای چهار تا شش ماه از تاریخ جراحی، چیزی سنگین‌تر از 20 کیلوگرم بلند نکنید. حداقل تا شش هفته پس از جراحی از رانندگی خودداری کنید. از قبل برنامه ریزی کنید تا یکی از دوستان یا اعضای خانواده بتواند در این مدت به شما کمک کند. هنگامی که در یک وسیله نقلیه در حال حرکت هستید، همیشه از کمربند ایمنی خود استفاده کنید.
☑️ ورزش: جراح شما تمرینات کششی و پیاده روی را توصیه می کند. سایر تمرینات عالی عبارتند از دویدن، پیاده روی، دوچرخه سواری، تنیس، گلف، شنا و ایروبیک. همه اینها می تواند به شما کمک کند تا قدرت خود را بازیابید. از ورزش های تماسی اجتناب کنید زیرا ممکن است باعث آسیب به کلیه پیوندی شما شود.
آیا غذاهایی وجود دارد که پس از پیوند کلیه باید از آنها اجتناب کنم؟
در مورد غذاها و نوشیدنی هایی که مصرف می کنید، چند نکته وجود دارد که باید رعایت کنید:
هیدراته بمانید. یکی از کلیدهای بهبودی موفق، هیدراته ماندن است. شما باید مقدار زیادی آب – معمولاً ۲ لیتر– در روز بنوشید. همچنین ایده خوبی است که کافئین را محدود کنید زیرا یک ادرارآور ضعیف است و به کم آبی بدن کمک می کند. غذاهای خام یا نیم پز مصرف نکنید. با سیستم ایمنی ضعیف شما، خوردن غذاهای خام یا نیم پز – به ویژه گوشت نیم پز یا تخم مرغ نیم پز – در هر زمانی پس از پیوند شما را در معرض خطر بیماری شدید قرار می دهد.
مقدار زیادی پروتئین در رژیم غذایی خود دریافت کنید. داشتن یک رژیم غذایی متعادل با چند ملاحظات خاص غذایی مهم است. پروتئین به ویژه مفید است زیرا به عضله سازی و بازیابی وزن از دست رفته کمک می کند. پزشک یا یک متخصص تغذیه می تواند به شما کمک کند تا بفهمید به چه مقدار پروتئین نیاز دارید. ممکن است زیاده روی کنید، اما معمولاً می توانید با اجتناب از مکمل های پروتئینی از این مشکل جلوگیری کنید.
از مصرف گریپ فروت و آب گریپ فروت خودداری کنید. این میوه ها می توانند با داروهایی که سیستم ایمنی شما را سرکوب می کنند، واکنش شدیدی ایجاد کنند.
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDS) مصرف نکنید. برخی از داروهای بسیار رایج بدون نسخه (OTC)، از جمله ایبوپروفن و ناپروکسن، می توانند باعث اختلال در عملکرد کلیه شوند. همچنین نیاز است از مصرف آنتی هیستامین ها و آنتی اسیدها خودداری کنید. این داروها و سایر داروهای OTC، گاهی اوقات می توانند بر داروهای دیگر تأثیر بگذارند یا جذب را تغییر دهند.
از مصرف برخی ویتامین ها و مکمل های گیاهی خودداری کنید زیرا با داروهای پیوند تداخل دارند. شما باید قبل از استفاده از این مکمل ها با پزشک خود صحبت کنید تا مطمئن شوید استفاده از آنها بی خطر است.
آیا می توان با پیوند کلیه یک زندگی عادی داشت؟
بله. بسیاری از مردم پس از پیوند کلیه زندگی سالم و رضایت بخشی دارند. در حال حاضر، میزان بقای یک ساله پیوند کلیه 95 درصد است. میانگین بقای سه تا پنج ساله 90٪ است. این بدان معناست که از هر 10 نفری که کلیه پیوندی دریافت می کنند، 9 نفر پس از گذشت پنج سال از عمل جراحی خود زنده خواهد بود.
چه زمانی باید با جراح کلیه خود تماس بگیرم؟
پس از پیوند کلیه، برای پیگیری منظم به تیم پزشکی خود مراجعه خواهید کرد. با این حال، اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
☑️ تب 38 درجه یا بالاتر.
☑️ درد یا حساسیت جدید در اطراف کلیه شما.
☑️ تورم (ادم).
☑️ علائم شبیه آنفولانزا شامل لرز، سردرد، سرگیجه یا حالت تهوع و استفراغ.