بسیاری از بزرگسالان تا سال‌های طلایی عمر از نظر جنسی فعال هستند، اما افزایش سن به معنای افزایش احتمال مواجهه با مشکلاتی است که باعث سرد شدن رابطه جنسی میشود. خبر خوب این است که راه حل هایی برای بسیاری از مشکلات جنسی مرتبط با سن وجود دارد.
در اینجا برخی از مشکلات رایج اختلال عملکرد جنسی مرتبط با سن برای مردان و زنان، و آنچه می توان در مورد آنها انجام داد، بیان شده است.
کاهش میل جنسی نیز اغلب با افزایش سن زنان اتفاق می افتد. مقاربت به طور طبیعی می تواند با افزایش سن افراد کاهش یابد. برخی از زوج ها با آن در صلح هستند، اما برخی خود را به آن تسلیم می کنند.
بسیاری از زنان می‌گویند که این لزوماً مشکلی نیست که بر روابط آنها تأثیر بگذارد، اما برخی دیگر می‌گویند که آنها را بسیار آزار می‌دهد.
با افزایش سن، بیماری یا آسیب اغلب در رابطه جنسی اختلال ایجاد می کند به ویژه در میان بیماران سرطانی.
خود سرطان یا درمان آن می‌تواند تأثیرات ماندگاری بر روابط جنسی داشته باشند.
فهرست مطالب
اختلال و مشکلات جنسی برای مردان و زنان در سن سالمندی شامل چه مواردی است؟
اختلال نعوظ (Erection dysfunction) شایع‌ترین مشکل جنسی مردان با افزایش سن است. از هر چهار مرد یک نفر نوعی ED را تجربه می کنند.
بیماری هایی که رگ های خونی را تحت تاثیر قرار می دهند، از جمله بیماری های قلبی، فشار خون بالا، کلسترول بالا و دیابت، می توانند باعث ED شوند. سیگار کشیدن، مصرف الکل، داروهای تجویزی خاص، بیماری ها و مشکلات روانی نیز به ED کمک می کنند. درمان سرطان پروستات – جراحی و پرتو درمانی- یکی دیگر از علل شایع اختلال عملکرد جنسی است.
در برخی موارد، تغییرات سبک زندگی مانند رژیم غذایی، ورزش و ترک تنباکو می تواند تا حد زیادی به توقف پیشرفت ED کمک کند. مدیریت بیماری هایی که رگ های خونی را تحت تاثیر قرار می دهند نیز کمک کننده است.
اختلال نعوظ می‌تواند مشکلات پیچیده زیادی را برای مردان ایجاد کند، از جمله مسائل مربوط به روابط که به راحتی خارج از اتاق خواب گسترش می‌یابد و منجر به افسردگی، اضطراب و استرس میشود. “با گزینه های بسیار عالی برای درمان این بیماری، دلیلی وجود ندارد که آن را با پزشک خود مطرح نکنید.”
کاهش میل جنسی به دلیل سطوح پایین تستوسترون یکی دیگر از علل اختلال عملکرد جنسی در مردان است. با افزایش سن سطح تستوسترون کاهش می یابد.
تستوسترون پایین می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد، اما با افزایش سن مردان، میزان بروز آن افزایش می‌یابد.
پزشکان می توانند تستوسترون پایین را بر اساس علائم و آزمایش خون تشخیص دهند. اغلب، کاهش تستوسترون به غیر از کاهش میل جنسی، با علائمی مانند خستگی، تحریک پذیری و اختلال نعوظ همراه است. درمان به اشکال مختلف از جمله قرص، ژل و تزریق انجام می شود.
نکته اصلی این است که مردان نباید از صحبت با پزشک در مورد مشکلاتی که بر زندگی جنسی آنها تأثیر می گذارد بترسند.
اختلال عملکرد جنسی در زنان شایع است. اما اغلب زنان تمایلی به صحبت با پزشک خود در این رابطه ندارند.
تغییرات یائسگی ممکن است تأثیر قابل توجهی بر روی تمایلات جنسی داشته باشد. از دست دادن استروژن می تواند میل جنسی را کاهش دهد و باعث خشکی بافت واژن شود. این تغییرات اغلب در دوران پیش از یائسگی، زمانی که تغییرات هورمونی در حال وقوع است، شروع می شود که اگر بعد از یائسگی رابطه جنسی را متوقف کرده باشد از سرگیری فعالیت جنسی برای زن می‌تواند دشوار باشد.
اگر زنی سال‌های پیش یائسگی را پشت سر گذاشته باشد و فعالیت جنسی خود را ادامه نداده باشد، در صورت فعال شدن مجدد از نظر جنسی ممکن است درد را تجربه کند.
راه حل ها شامل استروژن واژن، روانکاری، فیزیوتراپی کف لگن یا ترکیبی از این گزینه ها است.
چه تغییراتی در بدن با افزایش سن اتفاق می افتد که باعث کاهش میل جنسی میگردد؟
عوامل متعددی در ایجاد اتیولوژی این بیماری نقش دارند که شامل تغییرات بیولوژیکی افزایش سن، انتظارات فرهنگی منفی، مشکلات پزشکی یا جراحی، اثرات داروها و بیماری های روانی مانند افسردگی، روان پریشی و زوال عقل است.
☑️ اختلالات جسمی و تغییرات بیولوژیکی
تغییرات در مردان از جمله نازک شدن موهای ناحیه تناسلی، شلی بافت کیسه بیضه، آتروفی عضلات پرینه، از دست دادن بافت کلاژن و گاهی افزایش وزن است. مرحله انزال دستخوش تغییراتی می شود که منجر به کاهش شدت ارگاسم و نیروی محرکه انزال می شود. حجم انزال ممکن است تا 50 درصد کاهش یابد. میل جنسی و عملکرد بین افراد یک گروه بسیار متفاوت است و حفظ فعالیت جنسی به عواملی مانند فعالیت جنسی منظم، وجود شریک جنسی مشتاق، عدم وجود یک بیماری جسمی بزرگ و یکپارچگی رابطه بستگی دارد.
افزایش سن با افزایش شیوع بیماری های مزمن، تعداد داروهای تجویز شده و همچنین احتمال اعمال جراحی که عواقب جسمی و روانی آزاردهنده ای دارند، همراه است. علاوه بر این، ممکن است صدمه به یکپارچگی عروقی اندام تناسلی و محدودیت عملکردی سیستم های ریوی و قلبی عروقی وجود داشته باشد. بیماری هایی که به مشکلات جنسی در سنین بالا کمک می کنند شامل مشکلات قلبی عروقی، به ویژه فشار خون بالا، بیماری عروق محیطی، دیابت شیرین، نارسایی کلیوی، سرطان، آرتروز و مشکلات عصبی هستند و عوارض عمل های مختلف مانندپروستاتکتومی، هیسترکتومی و ماستکتومی .اختلال عملکرد جنسی در بیماران مبتلا به سرطان پروستات تا حد زیادی به دلیل اثرات درمان است.فیناستراید، که در بزرگ شدن پروستات استفاده می شود، با کاهش میل جنسی، نارسایی نعوظ و کاهش حجم انزال در 5 تا 6 درصد از مردان همراه است.
بیماری‌هایی که منجر به ناتوانی می‌شوند، مانند سکته مغزی و زوال عقل، همواره منجر به تغییرات مهمی در رفتار جنسی می‌شوند. شواهد کمی وجود دارد مبنی بر اینکه به بیماران پس از سکته به طور معمول این فرصت داده می شود تا در مورد مسائل جنسی خود به طور آشکار با پزشک خود صحبت کند.
☑️ تغییرات روانی
سن گرایی در اکثر جوامع غربی حاکم است. نگرش ها و باورهای اجتماعی که رفتار جنسی را در سنین بالا نامناسب، نفرت انگیز یا غیرعادی می دانند، به کاهش چنین رفتاری کمک می کنند. افراد مسن برای کنار آمدن با کاهش ویژگی های فیزیکی، قدرت جنسی و جذابیت کار دشواری دارند. معمولاً آنها نگرش منفی نسبت به تمایلات جنسی خود اتخاذ می کنند.
عواملی غیر از محدودیت‌های اجتماعی، مانند اختلال در روابط، خستگی و ناتوانی‌های جسمی، مشکلات روانی و نگرانی‌های اقتصادی نیز با یک زندگی جنسی منظم مقابله می‌کنند.
شایع ترین اختلالات روانی که افراد مسن را تحت تاثیر قرار می دهد افسردگی، زوال عقل و اختلالات هذیانی است. رفتار جنسی ممکن است به طور قابل توجهی در افسردگی تغییر کند. اختلال هذیانی ممکن است با حسادت بیمارگونه همراه باشد، که ممکن است باعث ناراحتی شدید طرف مقابل و همچنین به خطر انداختن آرامش او شود. مشکلات جنسی ممکن است در این گروه از بیماران با استفاده از عوامل روانگردان تشدید شود.
☑️ اختلال عملکرد جنسی ناشی از مواد
الکل باعث تاخیر در ارگاسم و نارسایی نعوظ می شود. داروهایی مانند کوکائین و آمفتامین ها در ابتدا به دلیل تأثیرات تقویت کننده بر خلق و خو و انرژی، علاقه و فعالیت جنسی را افزایش می دهند، اما اثرات طولانی مدت بسیار مضر هستند.
☑️ عوامل دارویی و اختلال عملکرد جنسی
همه انواع داروهای ضد افسردگی، از جمله مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز، سه حلقه‌ای و مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) در انواع مشکلات جنسی موثر بر میل جنسی، برانگیختگی و انزال نقش دارند. افسردگی فی نفسه با مشکلات جنسی نیز مرتبط است و بنابراین برای پزشکان مهم است که به دقت بررسی کنند که چه مرحله خاصی از چرخه پاسخ جنسی تحت تأثیر قرار گرفته است. این احتمال وجود دارد که تا 50٪ از بیماران تحت درمان با SSRI ها ممکن است دچار اختلال عملکرد جنسی شوند که عمدتاً مربوط به تاخیر یا عدم انزال یا ارگاسم است. این داروها ممکن است در نارسایی نعوظ نیز نقش داشته باشند.
داروهای ضد تشنج، ضد فشار خون، مسدود کننده های H2 و دیورتیک های تیازیدی و همچنین سایمتیدین، دیگوکسین و متوکلوپرامید شناخته شده اند که باعث نارسایی نعوظ می شوند.
مدیریت اختلالات جنسی و درمان آن چگونه صورت میگیرد ؟
ارزیابی اختلال عملکرد جنسی مستلزم یک شرح حال دقیق از بیار توسط پزشک با هیستوری تاییدی از همسر/شریک است.
کند.
سپس بیمار توسط متخصص معاینه میشود و با کمک روش های پاراکلینیکی مورد ارزیابی قرار میگیرد.
بسیاری از زوج های مسن به اطلاعات دقیق در مورد تغییرات فیزیولوژیکی مرتبط با افزایش سن نیاز دارند. بنابراین آموزش به بیمار بخش مهمی از مدیریت اختلالات جنسی است.طیف وسیعی از درمان های موجود شامل مشاوره روانی-جنسی، درمان هورمونی، درمان دارویی، دستگاه های مکانیکی و جراحی عروق است.
☑️ مشاوره روانی و جنسی
مشاوره یک جنبه مهم در هر برنامه درمانی است، زیرا اختلالات جنسی، صرف نظر از علت اصلی، معمولاً یک پوشش روانی دارد. بنابراین توصیه می شود که درمان دارویی همراه با مشاوره باشد.
☑️ درمان هورمونی
مطالعات اپیدمیولوژیک بزرگ نشان داده است که تستوسترون تا سن 50 سالگی ثابت می ماند و سپس تقریباً 0.4-0.8٪ در سال کاهش می یابد .مصرف مکمل های آندروژن در مردان هیپوگنادال افزایش میل جنسی، برانگیختگی و ظرفیت انزال را بهبود میبخشد.
در زنان استفاده از درمان جایگزینی هورمونی (HRT) شایع است. زنان یائسه که علاوه بر تغییرات فیزیولوژیکی مرتبط با کمبود استروژن از کاهش میل جنسی رنج می برند، ممکن است از تیبولون گنادومیمتیک بهره مند شوند.
☑️ درمان دارویی
داروهای مختلفی در درمان اختلالات جنسی مردان استفاده شده است، از جمله یوهیمبین، فنتولامین، آپومورفین، بروموکریپتین و ترازودون. در دسترس بودن سیلدنافیل تأثیر زیادی بر مدیریت نارسایی نعوظ داشته است. سیلدنافیل یک مهارکننده فسفودی استراز است و موفقیت آن باعث شده است که سایر اشکال درمان دارویی را تحت الشعاع قرار دهد. نشان داده شده است که سیلدنافیل هم در نارسایی نعوظ غیر ارگانیک (پاسخ 89 درصد در 50 میلی گرم) و هم در ناتوانی ارگانیک ثانویه دیابت شیرین، فشار خون بالا و اختلالات عصبی یک درمان مؤثر است.
تجربه بالینی نشان می دهد که مردان مبتلا به ناتوانی روانی به خوبی به 50 میلی گرم سیلدنافیل پاسخ می دهند، در حالی که 100 میلی گرم در ناتوانی جنسی ارگانیک موثرتر است. این دارو به سرعت جذب می شود، اگرچه مصرف غذا باعث تاخیر در جذب می گردد. ایمن است و عوارض جانبی نسبتاً جزئی دارد که عمده ترین آنها سردرد، گرگرفتگی، سوء هاضمه، احتقان بینی و دید غیر طبیعی است. در بیمارانی که نیترات مصرف می کنند، به دلیل خطر ایجاد افت فشار خون شدید، منع مصرف دارد.
انزال زودرس عمدتاً با روش های روانشناختی مانند تکنیک فشار یا روش توقف-درمان می شود. در طول سالها، گزارش‌های پراکنده‌ای در مورد اثربخشی برخی داروها مانند کلومیپرامین و SSRI ها وجود داشته است. کلومیپرامین 25 میلی گرم حداقل 4 ساعت قبل از فعالیت جنسی مصرف شود در درمان انزال زودرس مفید است.
☑️ درمان تزریقی
از اوایل دهه 1980، انواع داروها به طور موثر با تزریق داخل بدنی در درمان نارسایی نعوظ مورد استفاده قرار گرفتند. پاپاورین، فنتولامین، پروستاگلاندین E1 و موکسی سیلیت، آزمایش شده اند. پرمصرف‌ترین دارو در حال حاضر پروستاگلاندین E1 است، زیرا عوارض جانبی مطلوبی نسبت به داروهای قبلی دارد، که گاهی باعث درد آلت تناسلی، کبودی، افت فشار خون، گرگرفتگی، فیبروز و پریاپیسم میشود. نرخ پاسخ حدود 65 درصد است.
☑️ دستگاه های مکانیکی
تعدادی از دستگاه ها وجود دارد که محبوب ترین آنها دستگاه های انقباض خلاء است. استفاده از آنها در طول دهه 1980 افزایش یافت و برای مدتی محبوب ترین شکل درمان نارسایی نعوظ، به ویژه در مردان مسن بود.
ایمپلنت آلت تناسلی بیش از 40 سال است که مورد استفاده قرار می گیرد و انواع مختلفی از پروتزها در دسترس هستند. جراحی عروقی گاهی اوقات زمانی که ناهنجاری های شریانی یا وریدی به وضوح نشان داده شده باشد استفاده می شود.
دکتر امین حسن زاده با سالها طبابت در حوزه ارولوژی و درمان پروستات یکی از حاذق ترین پزشکان مشهد برای درمان بیماران در این بخش هستند.