بی‌اختیاری ادرار چیست؟
عدم کنترل ادرار یا بی‌اختیاری، وضعیتی است که فرد دچار نشت ادرار میشود بی‌آنکه کنترلی بر آن داشته باشد. گرچه خیلی از مردان و زنان از این بیماری رنج می‌برند، بی اختیاری ادرار فقط یک مشکل پزشکی نیست، چون زندگی عاطفی، روانی و اجتماعی فرد را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. بسیاری از افرادی مبتلا به این مشکل از انجام کارهای عادی روزمره می‌ترسند و نمی‌توانند از توالت خیلی دور بمانند.
بی‌اختیاری ادرار می‌تواند افراد را از لذت زندگی باز دارد و خیلی‌ها فکر می‌کنند این مشکل فقط بخشی از پیر شدن است. اما اینطور نیست و قابل مدیریت و درمان است.
فهرست مطالب
علت بی اختیاری ادرار در زنان
یکی از اصلی ترین علل بی اختیاری ادرار در زنان ضعف عضلات کف لگن می‌باشد که ضعیف شدن این عضلات موجب افتادگی مثانه و درپی آن بی اختیاری ادرار می‌گردد. افتادگی مثانه به صورت شایع در زنان میانسال و مسن ایجاد میشود که اغلب همراه با افتادگی و اشکال در چسبندگی گردن مثانه به لگن می باشد. دلایل متعددی موجب ضعف عضلات کف لگن میشود که برخی از آنها منحصراً به زنان مربوط بوده و برخی دیگر بین زنان و مردان مشترک است. مواردی که در ادامه به آنها اشاره میشود از اصلی ترین دلایل بی اختیاری ادراری در زنان میباشند. این موارد عبارتند از:
- زایمان های طبیعی و مکرر
- یبوست مزمن
- عددم تحرک کافی و ورزش نکردن
- افزایش سن
- اختلالات هورمونی پس از یائسگی
- اضافه وزن بیش از حد
- بلند کردن و حمل اجسام سنگین
- سرفه مزمن
عدم کنترل یا بی‌اختیاری ادرار در زنان
زنانی که در حین بارداری به بی‌اختیاری مبتلا میشوند، احتمالاً پس از این دوره همچنان دچار این اختلال باقی می‌مانند. پس از یائسگی هم زنان ممکن است دچار این بیماری شوند که به دلیل افت استروژن (هورمون جنسی زنانه) است. با این حال، ثابت نشده که مصرف استروژن بتواند به بی‌اختیاری ادرار کمک کند.
انواع مختلفی از بی اختیاری ادرار وجود دارد، از جمله:
بی اختیاری استرسی: زمانی که ادرار در مواقعی که مثانه شما تحت فشار است به بیرون نشت می کند. مثلاً وقتی سرفه میکنید یا می‌خندید
بی اختیاری همراه با فوریت دفع: نیاز ناگهانی و شدید به ادرار کردن که منجر به دفع غیر ارادی ادرار می شود. ممکن است حتی در طول شب به کرات نیاز به دفع ادرار داشته باشید. یک بیماری جزئی مانند عفونت یا یک بیماری شدیدتر مانند اختلال نورولوژیک یا دیابت می تواند باعث بی اختیاری شود.
بی اختیاری فشاری: انجام بعضی کارها که باعث اعمال فشار بر مثانه می شود. کارهایی از قبیل: سرفه، عطسه، خنده، ورزش و یا بلند کردن اجسام سنگین.
بی اختیاری سرریز شونده: زمانی که نمی توانید مثانه خود را به طور کامل تخلیه کنید، که باعث نشت مکرر می شود.
بی اختیاری کامل : زمانی که مثانه شما اصلا نمی تواند ادراری را ذخیره کند، که باعث دفع مدام ادرار یا نشت مکرر می شود.
بی اختیاری ترکیبی: ابتلا به بیش از یک نوع بی اختیاری ادرار را بی اختیاری ترکیبی می گویند.
همچنین ممکن است ترکیبی از استرس و بی اختیاری ادرار فوری باشد.
درمان بی اختیاری ادرار را جدی بگیرید
اگر به مشکل بی اختیاری ادرار دچار هستید، باید خیلی سریع خودتان را درمان کنید؛ زیرا ممکن است سایر جنبه های زندگی شما نیز تحت تاثیر این موضوع ناخوشایند قرار بگیرد و جسم و روح شما را ضعیف کند.
همین امروز به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه کنید تا شما را معاینه کند و راهکارهای درمان بی اختیاری ادرار را برای شما تجویز کند. لازم نیست نگران باشید؛ زیرا درمان این مشکل سخت و پیچیده نیست و پزشک متخصص می تواند با روشهای ساده، این مشکل شما را برطرف کند. گاهی اوقات، بی اختیاری ادرار با ورزش و تغییر شیوه زندگی از بین می رود.
تشخیص بی اختیاری ادرار
پزشکان برای تشخیص بی اختیاری ادرار از ازمایشات زیر استفاده می‌کنند:
- آزمایش ادرار برای بررسی وجود عفونت و یا خون در ادرار
- آزمایش خون برای بررسی عملکرد کلیه، و سطح کلسیم و گلوکز در خون
- انجام یک گفتگوی دقیق و کامل برای اگاهی از سابقه پزشکی کامل بیمار
- معاینه بالینی یا چکاپ کامل، شامل معاینه رکتوم و معاینه لگن برای زنان، و معاینه اورولوژیک برای مردان
اگرپزشک با آزمایشات قبلی قادر به تشخیص علت بیماری نباشد ، ممکن است لازم باشد بعضی آزمایشات زیر نیز انجام شوند:
آزمایش ادرار باقی مانده در مثانه یا (PVR)
بعد از ادرار،مثانه سونوگرافی میشود تا ببینند آیا ادراری در مثانه باقی مانده‌است یا نه، و یا یک کاتتر به مثانه وصل میشود که اگر ادراری در مثانه باقی مانده باشد تخلیه شده و میزان آن اندازه گیری شود.
تست اورودینامیک
به وسیله یک کاتتر مثانه از آب پر میشود. این آزمون فشار مثانه را هنگامی که در حالت استراحت است، زمانی که در حال پرشدن است و هنگامی که در حال خالی شدن است اندازه گیری می‌کند. این آزمون آناتومی و توانایی عملکرد دستگاه ادراری و ظرفیت مثانه و احساساتی که بیمار درطول آزمایش تجربه می‌کند را بررسی می‌کند.
سيستوگرافی
یک کاتتر به مثانه وارد شده و از طریق آن به مثانه ماده‌ای رنگی تزریق میشود. پس از آن به کمک اشعه ایکس زمانی که بیمار در حال ادرار کردن است تصاویری گرفته میشود که سیستم ادراری را به خوبی نشان می‌دهد.
سيستوسکوپي
دکتر از طریق یک تلسکوپ کوچک، مثانه را بیمار بررسی می‌کند تا ظرفیت، و احتمال وجود سنگ یا سرطان در آن اگاهی یابد.
درمان بی اختیاری ادرار در زنان
درمان های غیر جراحی
در ابتدا، پزشک ممکن است برخی از اقدامات ساده را پیشنهاد کند تا ببیند آیا آنها به بهبود علائم شما کمک می کنند یا خیر.
درمان ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تغییرات سبک زندگی مانند کاهش وزن و کاهش مصرف کافئین و الکل
- دارو درمانی، از این روش بیشتر در مواردی استفاده می شود که عفونت باعث بی اختیاری ادرار شده باشد.
- تقویت و توانبخشی عضلات لگن، که در آن عضلات کف لگن خود را تقویت می کنید
- زمان بندی منظم برای دفع ادرار( با مشورت با پزشک، یک برنامه دقیق فردی برای نوشیدن مایعات و ادرارکردن تنظیم میشود( مقدار و نوع نوشیدنی‌ها و تعداد و زمان توالت رفتن کاملا مشخص میشود). افرادی که از بی اختیاری ادرار رفلکسی رنج می‌برند میتوانند یاد بگیرند که مثانه خود را به صورت ارادی تخلیه کنند و پیش از آن که دفع ادرار ناخواسته رفلکسی اتفاق بیافتد.
درمان های جراحی بی اختیار ادرار
جراحی نیز یکی از روش های درمان بی اختیاری ادرار است، برای انتخاب بهترین درمان جراحی بی اختیاری ادرار باید با پزشک مشورت کنید.
درمان جراحی بی اختیاری استرسی برای زنان روش اسلینگ است که برای کاهش فشار روی مثانه یا تقویت عضلات کنترل کننده ادرار استفاده می شود.
پروسیجر (sling procedures )، به نوعی یک پشتیبان و محافظ برای میزراه ایجاد میشود، به این صورت که بافت شکمی یا مواد مصنوعی برای حمایت از میزراه زیر آن قرار داده میشوند. عوارض این جراحی شامل ناتوانایی موقت برای ادرار کردن بعد از جراحی است.
جراحی برای درمان بی اختیاری فوری شامل بزرگ کردن مثانه یا کاشت وسیله ای است که عصب کنترل کننده عضلات دترسور را تحریک می کند.
تزریق کولاژن زنان همچنین میتوانند در اطراف میزراه کولاژن تزریق کنند. انجام این کار حدود دو تا سه دقیقه طول میکشد و اثر آن معمولا تا 3 ماه دوام خواهد داشت، و بنابراین باید تکرار شود.
جلوگیری از بی اختیاری ادرار
همیشه نمی توان از بی اختیاری ادرار جلوگیری کرد، اما اقداماتی وجود دارد که می توانید انجام دهید که ممکن است به کاهش احتمال بروز آن کمک کند.
این شامل:
- حفظ وزن سالم
- اجتناب یا کاهش مصرف الکل
- ورزش کردن به ویژه ورزش های مربوط به تقویت عضلات کف لگن
وزن متناسب
چاقی می تواند خطر بی اختیاری ادرار را افزایش دهد. ممکن است بتوانید با حفظ وزن مناسب از طریق ورزش منظم و تغذیه سالم، خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید.
عادات نوشیدن
بسته به مشکل خاص مثانه شما، پزشک ارولوژی می تواند در مورد مقدار مایعاتی که باید بنوشید به شما توصیه کند.
اگر بی اختیاری ادرار دارید، مصرف الکل و نوشیدنی های حاوی کافئین مانند چای، قهوه و کولا را کاهش دهید. اینها می توانند باعث شوند کلیه های شما ادرار بیشتری تولید کنند و مثانه شما را تحریک کنند.
اگر در طول شب مجبور به ادرار مکرر هستید (شب ادراری)، سعی کنید در ساعات قبل از رفتن به رختخواب کمتر نوشیدنی بنوشید. با این حال، مطمئن شوید که هنوز مایعات کافی در طول روز می نوشید