چنانچه رگ واریس را در ناحیه بیضه مشاهده کنید ممکن است در ابتدا این نگرانی برای‌تان پیش آید که دچار بیماری خطرناکی شده‌اید. اما واریکوسل چیست و آیا واقعاً خطری دارد؟ رگ واریس که در اندام‌های تناسلی مانند بیضه‌ها به وجود می‌آید همان واریکوسل است. البته این بیماری در اکثر مواقع تهدیدی برای سلامتی شما نخواهد بود. تنها در برخی مواقع باعث درد در نواحی بیضه و بروز مشکلات دیگری مانند رشد کند بیضه‌ها و ناباروری میشود. در این مقاله قصد داریم توضیحات بیشتری درباره واریکوسل ارائه کرده و به بررسی راه‌های درمان آن بپردازیم.
فهرست مطالب
واریکوسل و نقش آن در عدم باروری مردان
دستگاه تولیدمثل در مردان وظیفه ساخت اسپرم، ذخیره و در نهایت انتقال آن را دارد. در واقع بیضه‌ها درون کیسه‌ای ساخته شده از پوست نگهداری می‌شوند. ترشح هورمون تستوسترون و تولید اسپرم نیز درون بیضه‌ها صورت می‌گیرد. پشت هر یک از بیضه‌ها لوله اپیدیدیم وجود دارد که اسپرم با حرکت کردن در آن به بلوغ می‌رسد. اسپرم توسط لوله‌ایی با عنوان رگ وابران از هر اپیدیدیم حرکت خود را به سوی پروستات آغاز می‌کند. بدین‌صورت در زمان انزال، اسپرمی که در پروستات وجود دارد با مایع اولیه منی ترکیب شده و آن را تکمیل می‌کند. بیضه‌ها جهت تولید اسپرم مناسب از نظر عملکرد و بلوغ نیاز به دمای خاصی خواهند داشت که از دمای اصلی بدن که کمتر باشد. دمایی در حدود ۵ درجه کمتر از دمای لگن و شکم فرد برای تولید بهترین اسپرم مورد نیاز است.
این امر به دلیل plexiniform plexus موجود در بیضه‌ها بوده که باعث میشود همانند یک مبدل حرارتی عملکردی برعکس داشته باشد. بدین‌صورت که قبل از رسیدن خون به بیضه‌ها نسبت به خنک‌سازی آن در شریان بیضه اقدام می‌کند. شاید این سوال پیش آید که در این میان نقش واریکوسل چیست؟ واریکوسل از جمله عواملی است که باعث اختلال در عملکرد این مبدل حرارتی می‌گردد. با بزرگ شدن رگ‌ها در بیضه گرمای بسیار زیادی ایجاد شده که در نهایت باعث کاهش تولید میزان اسپرم شده و قدرت باروری فرد را به صورت قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد.
واریکوسل چیست؟
همزمان با بزرگ شدن واریکوسل‌ها، رگ‌های plexiniform plexus نیز در قسمت کیسه بیضه متورم شده و بزرگ می‌شوند. رگ‌های فوق مثل رگ‌های واریسی در زمان بلوغ تولید و ساخته می‌شوند. این رگ‌ها با گذشت زمان بزرگ‌تر شده و شما را متوجه خود خواهند کرد. به طور معمول اغلب واریکوسل‌ها در قسمت چپ کیسه بیضه بروز می‌کنند. این امر به خاطر تفاوت آناتومی مرد در هر دو بخش بدن او است. برخی مواقع نیز امکان دارد واریکوسل در هر دو بخش به صورت همزمان ایجاد شود که این مورد بسیار نادر است. ۱۰ الی ۱۵ درصد از جامعه مردان به مشکلاتی مانند واریکوسل مبتلا هستند.
بررسی دلایل بروز واریکوسل
بعد از تعریف واریکوسل بهتر است بدانیم که مهم‌ترین دلایل بروز واریکوسل چیست؟ علل مختلفی برای بروز این بیماری ارائه شده است. مثلاً دریچه‌هایی که در رگ‌ها وجود دارند ممکن است از بین رفته و یا کار خود را به خوبی انجام ندهند. با کند شدن جریان خون احتمال جمع شدن خون در رگ‌ها بالا می‌رود. علاوه بر این رگ‌های بزرگ‌تر که از سمت بیضه‌ها به طرف قلب در حرکت هستند به شکل متفاوتی در ناحیه راست و چپ با یکدیگر متصل خواهند شد.
بر همین اساس فشار بیشتری در ناحیه چپ بیضه لازم خواهد بود تا خون موجود در رگ‌ها به طرف قلب در جریان باشند. چنانچه خون به جهت عقب جریان پیدا کند، باعث تورم آن‌ها میشود. برخی اوقات نیز ممکن است توده‌های موجود در پشت شکم و یا غدد لنفاوی متورم باعث مسدودسازی جریان خون شود. بروز این اتفاق رگ‌های اسکروتوم را به صورت ناگهانی متورم کرده که اغلب بسیار دردناک است.
مهم‌ترین علائم واریکوسل چیست؟
در پاسخ به این سوال که مهم‌ترین علائم و نشانه‌های واریکوسل چیست باید یادآور شد که اکثر مردان مبتلا به این بیماری در واقع هیچ‌گونه علامتی ندارند. اما گاهی اوقات ممکن است این عارضه همراه با علائمی به شرح باشد.
☑️ پیچ‌خوردگی و بزرگ شدن رگ‌های داخل کیسه بیضه که آن را همانند کیسه‌ای لبریز از كرم نشان می‌دهد.
☑️ بزرگ و سنگین‌تر شدن یکی از بیضه‌ها بخصوص بیضه ناحیه چپ از دیگر علائم واریکوسل به شمار می‌آید.
☑️ داشتن احساس سنگینی، درد و گرفتگی در نواحی پوست بیضه نیز از علائم مشترک واریکوسل در آقایان است.
☑️ بروز دردی که بعد از انجام فعالیت‌های سنگین و یا گرما شدید‌تر میشود.
☑️ تعداد اسپرم‌ها به صورت قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد.
راه‌های موثر برای درمان واریکوسل
به طور کلی اکثر واریکوسل‌ها درمان قطعی ندارند و راه‌های درمانی تنها زمانی انجام میشود که علائم زیر بروز نماید.
☑️ ناباروری
☑️ داشتن درد
☑️ کاهش رشد بیضه چپ در مقایسه با بیضه ناحیه راست
☑️ در آزمایش‌های صورت گرفته مایع منی طبیعی نباشد.
داروهای مسکن از جمله ایبوپروفن و استامینوفن تنها برای کاهش درد ناشی از واریس بیضه تجویز می‌شوند. در صورت لزوم اصلی‌ترین درمان واریکوسل انجام عمل جراحی غیر تهاجمی با عنوان آمبولیزاسیون است که در طی آن رگ‌ها به صورت مختصری مسدود خواهند شد.
جراحی واریکوسل
مهم‌ترین راه درمان واریکوسل چیست؟ همان‌طور که اشاره شد تنها گزینه موثر برای درمان این عارضه انجام عمل جراحی است که به روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد. قبل از عمل، بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار خواهد گرفت. اما دو روش بسیار متداول جراحی برای درمان واریس بیضه عبارتند از:
- واریکوسلکتومی لاپاروسکوپی
- واریکوسلکتومی میکروسکوپی
بعد از انجام هر یک از روش‌های جراحی فوق امکان مرخص کردن بیمار در همان روز وجود دارد. اما بیمار نیاز به یک هفته استراحت داشته و بعد از آن می‌تواند به انجام فعالیت‌های روزمره خود بپردازد. درمان واریکوسل طی عمل جراحی در اکثر مواقع موفقیت‌آمیز بوده و تنها در موارد نادری امکان بازگشت واریکوسل وجود خواهد داشت.
سخن پایانی
واریکوسل از بیماری‌های شایع در مردان محسوب میشود که به دنبال آن پیچ‌خوردگی و اتساع سیاهرگ‌ها در نواحی بالای بیضه روی می‌دهد. مهم‌ترین عارضه این بیماری ایجاد ناباروری در مردان است که خوشبختانه به راحتی توسط پزشک قابل تشخیص و درمان خواهد بود. موثرترین راه درمانی واریکوسل انجام عمل‌های غیر تهاجمی مانند واریکوسلکتومی لاپاروسکوپی و واریکوسلکتومی میکروسکوپی بوده که در اکثر مواقع نتایج رضایت‌بخشی را برای بیماران به دنبال دارد.