شب ادراری چیست؟
بی اختیاری ادرار در طی خواب در کودکان بالای 5 سال که بیماری نورولوژیک ندارند. شب ادراری enuresis نامیده می شود. اگر شب ادراری از ابتدا وجود داشته باشد به آن نوع اولیه (primary) می گویند و اگر پس از حداقل 6 ماه کنترل ادرار در شب ایجاد شده باشد نوع ثانویه (secondary) گفته می شود. شب ادراری در پسرها 2 برابر شایع تر است.
به عبارتی دیگر،شب ادراری به از دست دادن غیرارادی ادرار در هنگام خواب اطلاق می شود که حداقل دو بار در هفته در کودکان بزرگتر از 5 سال (یا معادل رشد آن) به مدت حداقل 3 ماه رخ می دهد و این شایع ترین شکایت اورولوژیک در بیماران اطفال است. همچنین، شب ادراری به عنوان تک علامتی یا غیر تک علامتی طبقه بندی می شود که مورد دوم با بی اختیاری در طول روز یا سایر علائم دستگاه ادراری تحتانی مانند فوریت مرتبط است. این فعالیت به بررسی تعریف، پاتوفیزیولوژی، ارزیابی و مدیریت شب ادراری می پردازد و نقش تیم بین حرفه ای را در شناسایی و مدیریت بیماران مبتلا به این بیماری بررسی می کند.
مقدمه
برای جلوگیری از سردرگمی، انجمن بین المللی کودکان، شب ادراری را به عنوان خیس شدن در شب تعریف کرده است، در حالی که آنها دیگر به بی اختیاری در روز به عنوان شب ادراری روزانه اشاره نمی کنند.
شب ادراری یک اختلال خوش خیم نیست. عواقب شدیدی برای کودک و خانواده دارد. کودکان اغلب تنبیه می شوند و در معرض خطر آزار جسمی و روحی قرار می گیرند. بسیاری از کودکان منزوی می شوند، عزت نفس ندارند و عملکرد تحصیلی ضعیفی دارند. این فعالیت درک دقیق این بیماری بسیار رایج و در عین حال اشتباه تشخیص داده شده را برجسته می کند.
فهرست مطالب
علل شایع شب ادراری چه هستند؟
شب ادراری یک بیماری چند عاملی با یک جزء ژنتیکی قوی در نظر گرفته می شود که ممکن است تحت تأثیر بیماری های همراه و نابالغی مکانیسم های کنترل مثانه سیستم عصبی مرکزی قرار گیرد. اگرچه ژن های خاصی ناشناس باقی می مانند، مطالعات نشان می‌دهد که وراثت این بیماری در یک الگوی اتوزومال غالب با نفوذ 90 درصد است. مطالعات 44 درصد احتمال شب ادراری را در کودکان دارای یکی از والدین مبتلا و 77 درصد در کودکان دارای دو والدین مبتلا نشان می دهد.
زمانی تصور می شد که نقش علت و معلولی ایفا می کند، اکنون عوامل روانی یا روانی به عنوان پیامد شب ادراری در نظر گرفته می شوند.
سایر شرایط مرتبط با شب ادراری عبارتند از:
☑️ یبوست
☑️ انسداد مجرای ادرار
☑️ حالب نابجا
☑️ سیستیت
☑️ دیابت بی مزه
☑️ اختلالات برانگیختگی خواب
☑️ ظرفیت مثانه کوچک
☑️ مثانه بیش‌فعال
در چه افرادی احتمال بروز شب ادراری بیشتر است؟
شیوع شب ادراری در فرهنگ ها مشابه است. شیوع با سن متفاوت است، در 15٪ از کودکان 7 ساله، از کودکان 10 ساله، 2٪ از نوجوانان، و 0.5 تا 1 درصد از بزرگسالان تحت تأثیر شرایط قرار گرفتند. شب ادراری در پسران در مقایسه با دختران با نسبت 3 به 1 شایع‌تر است، اما این تفاوت پس از 10 سالگی کاهش می‌یابد.
علاوه بر این، 20 تا 30 درصد از بیماران مبتلا به شب ادراری نیز حداقل از یک اختلال روانی، رفتاری یا روانپزشکی رنج می برند که این میزان دو برابر بیشتر از جمعیت عمومی است. ( شایع ترین این بیماری های همراه اختلال نقص توجه و بیش فعالی است، و فرض این است که یک اختلال خواب رایج می‌تواند هر دو حالت را به هم مرتبط کند.) سایر شرایط همراه در این دسته شامل اختلال طیف اوتیسم، اختلال نافرمانی مقابله ای، و اختلالات خلقی است.
همچنین، بین تنفس اختلال خواب و شب ادراری ارتباط وجود دارد. این بیماران دارای سطوح بالایی از پپتید ناتریورتیک دهلیزی هستند که منجر به مهار مسیر رنین-آنژیوتانسین-آلدوسترون و افزایش دیورز می شود، اما سایر پیوندهای پیشنهادی بین هر دو موجود، یک پاسخ برانگیختگی ناکافی ثانویه ناشی از تکه تکه شدن خواب به دلیل اختلال در تنفس و تحریک مثانه از افزایش فشار شکمی ناشی از افزایش تلاش تنفسی برای جبران انسداد راه هوایی است. پس از برداشتن لوزه و آدنوئیدکتومی در این بیماران، شب ادراری درمان می‌شود یا فراوانی آن به شدت کاهش می‌یابد. بیماران مبتلا به کم خونی داسی شکل نیز میزان بیشتری از شب ادراری را نشان می دهند.
عاقبت کودکان مبتلا به شب ادراری چگونه است؟
شب ادراری به طور خودبه‌خودی برطرف می‌شود، به طوری که 15 درصد از افراد مبتلا در سال بهبود می یابند.
با این حال، این وضعیت با عوارض شدید همراه است. کودکان در معرض آزار عاطفی و جسمی هستند. کودک اغلب عزت نفس پایینی دارد و عملکرد تحصیلی ضعیفی دارد.
در بین تمام درمان ها، زنگ درمانی و درمان با ایمی پرامین و دسموپرسین بیشترین موفقیت را دارند. با این حال، پاسخ آهسته است و 20٪ همچنان به شب ادراری در بزرگسالان ادامه می دهند.
عوارض عمده ی شب ادراری چیست؟
مشخص شده است که شب ادراری تأثیر منفی بر کیفیت زندگی کودک و خانواده دارد، منجر به عزت نفس پایین می شود،مشکلات خلقی، و سطوح بالای استرس.
این بیماری توانایی بیمار را برای معاشرت عادی با همسالان نیز مختل می کند. علاوه بر این، شواهدی مبنی بر اینکه درمان موثر شب ادراری منجر به بهبود کیفیت زندگی بیماران می شود.
درمان شب ادراری چگونه صورت می گیرد؟
درمان این بیماری شایع را می توان با توجه به علت زمینه ای بیمار تنظیم کرد و نظارت بر درمان نقش مهمی در پاسخ موفقیت آمیز دارد. پس از شناسایی این اصطلاح، به طور ایده آل باید زودتر درمان شود، ترجیحاً حداکثر تا سن 6 سالگی.
روش های درمان شب ادراری بر 3 اصل استوار است:
☑️ رفتار درمانی: به کودکان دچار شب ادراری توصیه می شود بیشتر مایعات موردنیاز را صبح ها مصرف نموده و شب ها مایعات کمتری مصرف نمایند و از مصرف نوشیدنی های حاوی کافئین یا دارای شکر زیاد به ویژه در طی شب خودداری کنند. تلاش برای نگه داشتن ادرار در طول روز به افزایش ظرفیت مثانه کمک می کند. گاهی عوامل استرس زا مانند تولد کودکی جدید در خانواده، مشاجره والدین یا امتحان موجب شب ادراری می شود بنابراین باید این عوامل استرس زا تا حدامکان برطرف شوند. جایزه دادن برای شب هایی که کودک ادرار خود را نگه داشته مفید است اما تنبیه مضر می باشد.
☑️ زنگ هشدار شب ادراری: موثرترین روش درمان طولانی مدت شب ادراری است. اگر کودک برای 2 هفته شب ادراری نداشت ،درمان متوقف می شود و در صورتی که بیمار پس از 6 هفته درمان بهبود نیافت بعید است ادامه درمان موثر باشد.
☑️ دسموپرسین: آنالوگی از هورمون ضدادراری است و به دو شکل خوراکی و اسپری داخل بینی به کار می رود. دسموپرسین در کودکان دچار پلی اوری شبانه و دارای ظرفیت طبیعی مثانه موثرتر است. 2 هفته پس از درمان پاسخ بیمار به دارو ارزیابی می شود و در صورتی که شب ادراری کاهش یافته درمان ادامه می یابد . مهمترین عارضه این دارو تشنج ناشی از کاهش سدیم سرم است.
☑️ ایمی پرامین : با دوز 10 میلی گرم یک ساعت قبل از خواب به صورت خوراکی مصرف می شود.
☑️ از سایر داروهای آنتی کولینرژیک مثل اکسی بوتینین یا تولترودین نیز می توان استفاده کرد