منظور از عفونت کلیه (پیلونفریت)، عفونت بافت داخلی کلیه است. این عفونت از مثانه شروع می‌شود و به یک یا دو کلیه منتقل می‌شود اگر عفونت کلیه به‌درستی درمان نشود آسیب جدی به کلیه‌ها می‌زند و یا ممکن است باکتری‌های ایجادکننده عفونت، وارد جریان خون شوند و باعث ایجاد عفونت در سایر قسمت‌های بدن گردند. در این مقاله سعی داریم علائم عفونت کلیه و راه‌های پیشگیری از این بیماری را بیان نماییم.
فهرست مطالب
انواع عفونت کلیه
- عفونت حاد کلیه: پیلونفریت حاد، یک عفونت ناگهانی و شدید است که باعث تورم در کلیه‌ها می‌شود و می‌تواند باعث تخریب دائمی کلیه‌ها گردد. کسانی که مثانه آنها اندازه و شکل غیرمعمولی دارند خطر ابتلا به این نوع عفونت در آنها بیشتر است.
- عفونت مزمن کلیه: این عفونت به‌صورت مکرر و مداوم در کلیه‌ها ایجاد می‌شود. عفونت مزمن به‌صورت نادر اتفاق می‌افتد و ممکن است بر اثر عفونت ادراری ریفلاکس، زیکواورترال و ناهنجاری‌های آناتومیک ایجاد گردد. عفونت مزمن بیشتر از بزرگسالان در کودکان دیده می‌شود.
علائم عفونت کلیه
معمولاً بیمارانی که عفونت کلیه دارند، با تب و درد پهلوی جزئی به پزشک مراجعه می‌کنند. این بیماری بعد از چند روز عفونت مثانه به وجود می‌آید. علاوه بر نشانه های عفونت کلیه که در بالا به آن اشاره کردیم برخی دیگر از علائم عفونت کلیه عبارت‌اند از:
- تکرر ادرار
- تب و لرز
- درد پهلو یا کشاله ران، درد پشت
- تهوع و استفراغ
- بی‌اشتهایی
- اجبار مداوم و مکرر به صورت شدید برای دفع ادرار
- نشانه‌های چرک یا خون در ادرار
- احساس درد و سوزش در مثانه در هنگام دفع ادرار
- بوی بد ادرار
علت عفونت کلیه
- بیشتر عفونت‌های کلیه را باکتری‌ها و ویروس‌هایی که از طریق مجاری ادراری وارد کلیه می‌شوند، به وجود می‌آورند. یکی از علت‌های باکتریایی اشریشیا کلی (coli ) است. این باکتری‌ها در روده هستند و از طریق مجاری ادرار وارد دستگاه ادراری می‌شوند. باکتری‌ها در آنجا تکثیر می‌شوند و از آنجا به مثانه و کلیه‌ها منتقل می‌گردند. این موضوع از شایع‌ترین علل عفونت کلیه است.
- ممکن است باکتری‌های عفونی در جای دیگری از بدن مانند مفصل مصنوعی و دریچه قلب مصنوعی، ایجاد شده و از طریق جریان خون به کلیه‌ها منتقل شوند. این موضوع به‌ندرت اتفاق می‌افتد.
- جراحی مثانه یا کلیه‌ها
- یکی از دلایل ابتلا به عفونت کلیه مواردی است که مانع جریان ادرار می‌گردند، مانند سنگ کلیه، تومور در دستگاه ادراری، بزرگ‌شدن پروستات در مردان، مشکل در شکل دستگاه ادراری
دکتر امین حسن زاده جراح و متخصص کلیه مجاری اداری و تناسلی در مشهد، بهترین دکتر اورولوژی در مشهد می باشند.
آیا عفونت کلیه خطرناک است؟
برخی از عوامل احتمالی که موجب عفونت کلیه می‌شوند و جزء عوامل خطرزا برای فرد به‌حساب می‌آیند عبارت‌اند از:
- علائم عفونت کلیه در زنان: زنان بیشتر از مردان دچار عفونت کلیه می‌گردند؛ زیرا مجرای ادراری زنان کوتاه‌تر است و باکتری‌ها راحت‌تر وارد دستگاه ادراری می‌شوند. همچنین مجرای ادرار در زنان به واژن و مقعد نزدیک‌تر است و باکتری‌ها به‌راحتی به مثانه منتقل می‌شوند.
- عوارض بارداری: یکی از علائم عفونت کلیه در زنان موقع بارداری اتفاق می‌افتد؛ زیرا در این زمان دستگاه ادراری تغییر مکان می‌دهد و به‌خاطر همین دسترسی باکتری‌ها به کلیه‌ها آسان‌تر می‌گردد.
- سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که به بیماری‌هایی مانند دیابت یا ایدز مبتلا هستند یا کسانی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند و به‌راحتی دچار عفونت کلیه می‌شوند.
- آسیب به اعصاب اطراف مثانه: آسیب عصبی یا آسیب به نخاع می‌تواند احساس عفونت مثانه را مخفی کند. به‌طوری‌که هنگام گسترش عفونت به سمت کلیه از آن بی‌خبر می‌مانید.
- بیماری‌هایی که باعث جریان رو به عقب ادرار می‌شوند: در بیماری ریفلاکس، مقدار کمی ادرار از مثانه به مجاری ادراری و کلیه وارد می‌شود و باعث می‌شود که فرد به عفونت کلیه مبتلا گردد.
- استفاده از سوندهای ادراری: سوندهای ادراری لوله‌هایی هستند که برای تخلیه ادرار از مثانه بیماران، از آنها استفاده می‌شود. در برخی بیماری‌هایی که این سوندها برای مدت طولانی، توسط بیمار استفاده می‌شوند خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری افزایش می‌یابد.
عوارض و علائم عفونت کلیه
درصورتی‌که عفونت کلیه به‌درستی درمان نگردد آسیب‌های جدی به کلیه‌ها وارد می‌شود برخی از عوارض عفونت کلیه عبارت‌اند از:
اسکار کلیه: این موضوع باعث نارسایی کلیه، فشارخون بالا و بیماری مزمن کلیوی می‌گردد.
مسمومیت خون: کلیه‌ها وظیفه دارند مواد زائد موجود در خون را فیلتر نماید و خون سالم را به بقیه قسمت‌های بدن بازگردانند. در صورت عفونی‌شدن کلیه‌ها، باکتری‌ها در جریان خون پخش می‌شوند.
عوارض بارداری: درصورتی‌که زنان در دوران بارداری مبتلا به عفونت کلیه شوند، ممکن است نوزادان کم وزنی به دنیا بیاورند.
پیشگیری و جلوگیری از ایجاد علائم عفونت کلیه
با دانستن علائم عفونت کلیه و انجام برخی اقدامات پیشگیرانه می‌توانیم خطر ابتلا به عفونت ادراری و کلیوی را کاهش دهیم. به‌ویژه خانم‌ها می‌توانند با روش‌هایی که در زیر بیان می‌کنیم از مبتلا شدن به عفونت کلیه در امان بمانند.
- نوشیدن مایعات زیاد: نوشیدن مایعات بخصوص آب می‌توانند هنگام دفع ادرار باعث دفع باکتری‌ها از بدن گردد.
- ادرارکردن به‌محض نیاز: یعنی از تأخیر در دفع ادرار جلوگیری کنید.
- تخلیه مثانه بعد از مقاربت: دفع ادرار بلافاصله بعد از مقاربت، باعث پاک‌شدن باکتری‌ها از مجاری ادراری می‌گردد.
- شستشوی صحیح بعد از ادرار: شستشوی درست پس از ادرار و مدفوع، از انتشار باکتری‌ها در مجرای ادرار جلوگیری می‌کند.
- عدم استفاده از محصولات زنانه در ناحیه تناسلی: علت عفونت کلیه در زنان می‌تواند استفاده از اسپری خوشبوکننده در ناحیه تناسلی باشد زیرا این محصولات باعث ابتلا به عفونت کلیه می‌شوند.
روش‌های تشخیص علائم عفونت کلیه
روش تشخیص عفونت کلیه از طریق برخی از آزمایشاتی که پزشک معالج تجویز می‌کند امکان‌پذیر است. در ادامه مقاله به آنها می‌پردازیم.
- معاینه مقعدی برای مردان: این معاینه برای تشخیص مشکل بزرگی پروستات در مردان انجام می‌گیرد؛ زیرا این بیماری باعث مسدودشدن اطراف مثانه می‌گردد.
- آزمایش ادرار: این آزمایش برای بررسی وجود باکتری در ادرار انجام می‌گیرد.
- کشت ادرار: برای تعیین باکتری‌های خاص در بدن، ادرار در آزمایشگاه کشت داده می‌شود.
- سونوگرافی، ام آر آی، سی‌تی‌اسکن: پزشک با فراهم آوردن تصویری از کلیه‌ها می‌تواند به عفونت داخلی کلیه پی ببرد.
روش های درمان عفونت کلیه
روش های درمان عفونت کلیه به میزان شدت این بیماری بستگی دارد. اگر علائم عفونت کلیه خفیف باشد با تجویز آنتی‌بیوتیک خوراکی و مصرف آن در منزل بیماری درمان می‌گردد. در این مواقع بیمار باید دو یا چند هفته، داروها را مصرف نماید و در صورت صلاح دید پزشک بعد از اتمام داروها، دوباره آزمایش ادرار باید انجام گیرد تا پزشک مطمئن شود که باکتری‌ها از بین رفته‌اند.
برای عفونت‌های جدی‌تر، ممکن است بیمار در بیمارستان بستری شود تا آنتی‌بیوتیک‌های داخل وریدی و یا مایعات داخل وریدی دریافت نماید. در برخی مواقع که مشکل از انسداد یا تغییر شکل مجاری ادراری باشد پزشک اقدام به جراحی می‌نماید.